Value Stream Maps (VSM, of Waardestroomanalyses in het Nederlands) worden gemaakt met behulp van een aantal unieke symbolen. In deze gids behandelen we de vaakst gebruikte symbolen die processen, materialen, informatie en nog veel meer voorstellen.
Dit artikel leest u in 7 minuten
Wil jij je eigen value stream map maken? Probeer Lucidchart. Het is snel, simpel en compleet gratis!
Symbolen voor value stream mapping
Een value stream map (VSM) gebruikt symbolen om de stroom van informatie en voorraad binnen een systeem voor te stellen, en om die processen te stroomlijnen. Het is een hulpmiddel om verspilling tegen te gaan en de efficiëntie te verbeteren, met als doel om klanten optimale waarde te bieden in de vorm van producten of diensten. VSM's zijn nauw verwant aan lean manufacturing (slank produceren) maar kunnen ook elders worden toegepast, zoals in de dienstensector, voor administratieve en kantoorprocessen en voor softwareontwikkeling. Het kan voor elk bedrijf waardevol zijn om een kaart te creëren die visueel voorstelt welke stappen er bij de productie en levering van goederen en diensten betrokken zijn. Een VSM maakt het gemakkelijker om de huidige status van een productieproces te evalueren, om zo te achterhalen wat er goed werkt en waar er eventueel inefficiënties zijn. Als de kaart voor de huidige situatie is geanalyseerd, kunnen er aparte versies voor toekomstige en ideale scenario's worden opgesteld, met als doel om een duidelijk plan te formuleren om de stromen binnen een bedrijf te verbeteren. Voor meer informatie over de productie en het gebruik van VSM's, kunt u ons artikel over het onderwerp lezen.
Er bestaat een specifieke set symbolen voor gebruik in value stream maps. Sommige van die symbolen werden geïntroduceerd in het baanbrekende boek 'Learning to See', dat in 2009 gepubliceerd werd door het Lean Enterprise Institute. Er zijn echter geen regels voor de symbolen in VSM's - u kunt ze gewoon aanpassen of zelf toevoegen waar dat voor uw bedrijf nodig is. Misschien zijn sommige symbolen niet helemaal geschikt om het systeem te beschrijven. Of misschien hebt u speciale symbolen nodig om bepaalde aspecten van een proces te communiceren. Zolang het team dat het systeem moet verbeteren de gebruikte symbolen kan begrijpen, zal de kaart een doeltreffend hulpmiddel zijn. Hieronder vindt u een aantal van de meest gebruikte symbolen.
Processymbolen voor value stream maps
| Symbool | Naam | Beschrijving |
|---|---|---|
 | Klant/leverancier | Als dit pictogram in de linkerbovenhoek staat (waar materiaalstromen meestal starten), stelt het de leverancier voor. In de rechterbovenhoek is het de klant. |
 | Toegewijde processtroom |
Dit pictogram stelt een enkele afdeling, procesbewerking of machine voor met een vaste en continue interne materiaalstroom. |
 | Gedeeld proces |
Dit pictogram wijst op een proces, afdeling, bewerking of werkcentrum dat door andere waardestroomfamilies wordt gedeeld. |
 | Gegevensvak | Het gegevensvak wordt onder andere pictogrammen geplaatst die gegevens nodig hebben om het systeem te analyseren. Een gegevensvak kan bijvoorbeeld onder een fabriekspictogram verschijnen met informatie over hoe vaak er goederen worden verscheept, hoe producten worden verwerkt, de partijgrootte en nog veel meer. |
 | Werkcel | Gebruik dit pictogram om te tonen dat meerdere processen in een productiewerkcel zijn geïntegreerd. |
Wil jij je eigen value stream map maken? Probeer Lucidchart. Het is snel, simpel en compleet gratis!
Een values stream map makenMateriaalsymbolen voor value stream maps
| Symbool | Naam | Beschrijving |
|---|---|---|
 | Voorraad | Deze pictogrammen stellen de voorraad tussen twee processen voor. Als u voorraadcijfers wilt toevoegen, kan dit onder de driehoek. Dit symbool stelt ook opgeslagen voorraad voor. |
 | Zendingen | Dit symbool stelt materialen voor die van leveranciers komen, of afgewerkte producten die van de fabriek naar klanten gaan. |
 | Push pijl | Dit pictogram wijst op materiaal dat stroomafwaarts geduwd wordt, van één proces naar het volgende. |
 | Supermarkt | Dit pictogram toont een Kanban-voorraadpunt waar downstream-klanten voorraad kunnen verkrijgen als die door de upstream-leverancier wordt aangevuld. |
 | Materiaalpull | Dit pictogram geeft weer dat opgeslagen voorraad fysiek uit supermarkten wordt verwijderd. |
 | FIFO lijn | Dit pictogram stelt een First-In-First-Out-systeem voor dat de voorraadinput beperkt. De maximale voorraadcapaciteit kan onder de baan worden vermeld. |
 | Veiligheidsvoorraad | Dit pictogram geeft geen permanente maar tijdelijke veiligheidsvoorraad weer om moeilijkheden te voorkomen als er zich systeemstoringen of andere problemen voordoen. |
 | Externe verzending | De vrachtwagen duidt op externe verzending naar klanten of vanwege leveranciers. |
VSM-informatiesymbolen
| Symbool | Naam | Beschrijving |
|---|---|---|
 | Productiecontrole | Centrale productieplanning of -controle wordt weergegeven met deze eenvoudige rechthoek. |
 | Manuele informatie | Manuele informatiestromen van memo's, rapporten of gesprekken. Licht indien nodig het soort informatie toe. |
 | Elektronische informatie | Digitale informatiestromen zoals het internet, intranet, elektronische gegevensuitwisseling, enz. De frequentie, het soort gegevens en het medium kunnen allemaal worden opgenomen. |
 | Productie Kanban | Vertegenwoordigt de productie die nodig is om een downstream-proces van onderdelen te voorzien. |
 | Terugtrekking Kanban | Dit symbool stelt een kaart voor die een operator of materiaalverwerker vertelt hoe onderdelen van een supermarkt naar een proces moeten worden verplaatst. |
 | Signaal Kanban | Dit Kanban-symbool wordt gebruikt als de voorraad in een supermarkt tot een minimum zakt, en staat voor de productie van een specifiek aantal onderdelen. |
 | Kanban Post | Dit pictogram vertegenwoordigt een locatie waar Kanban-signalen verzameld worden, meestal in de buurt van een supermarkt. In een systeem met twee kaarten kan dit gebruikt worden om Kanban voor productie en terugtrekking uit te wisselen. |
 | Opeenvolgende Pull | Met dit proces is er geen voorraadopslag tussen processen meer nodig doordat een deelverzamelingsproces de opdracht krijgt om snel een specifiek klantenorder te produceren. |
 | Lading nivellering | Een hulpmiddel dat Kanbans samenvoegt om de verscheidenheid en het volume van de productie te nivelleren. |
 | MRP/ERP | Planning met gebruik van een voorraadcontrolesysteem zoals Material Requirements Planning (MRP). |
 | Go see | Soms wordt informatie verzameld door te observeren, zoals wanneer een leidinggevende een productiebeslissing maakt na visuele controle van de voorraad. |
 | Verbale informatie | Dit stelt informatie voor die verbaal wordt doorgegeven. |
Algemene symbolen voor VSM
| Symbool | Naam | Beschrijving |
|---|---|---|
 | Kaizen Burst | Dit pictogram werd ontworpen om de aandacht te trekken op problemen. Het identificeert kritieke processen om met succes de toekomstige status in kaart te brengen. |
 | Operator | Dit pictogram wordt gebruikt om aan te geven hoeveel operatoren er nodig zijn om de waardestromen aan een specifiek werkstation te verwerken. |
 | Andere informatie | Andere nuttige informatie. |
 | Tijdlijn | De tijdlijn wordt onderaan een waardestroom (VSM) geplaatst en geeft wacht- en verwerkingstijden weer. Dit kan gebruikt worden om de doorlooptijd en de totale cyclustijd te berekenen. |
 | Transportsymbolen | Deze symbolen zijn eenvoudig - een verzending per spoor is een trein, luchttransport is een vliegtuig en transport over water is een schip. |
 | Vorkheftruck | Dit wordt gebruikt als iets met een vorkheftruck verplaatst moeten worden. |
 | Versneld | Geeft aan dat product- of informatieleveringen versneld worden. |
 | Melkronde | Dit pictogram verwijst naar een voertuig dat op verschillende locaties verschillende items levert of ophaalt, vaak via een vaste route. |
 | Magazijn | Dit symbool stelt een intern of extern magazijn voor. |
 | Cross-Dock | Dit verwijst naar zorgvuldig gecoördineerde vrachtwagens, waardoor materialen rechtstreeks van inkomende op vertrekkende vrachtwagens kunnen worden overgeladen. |
 | Orders | Dit pictogram kan verwijzen naar aankoop- of verkooporders. |
 | Telefoon | Telefoonorders of andere communicatie per telefoon. |
 | Gebundelde Kanban | Dit pictogram stelt Kanban-kaarten voor die in bundels aankomen of verstuurd worden. |
 | Controlecentrum | Gecentraliseerde Kanban-controle. |
 | Kwaliteitsprobleem | Een kwaliteitsprobleem kan op elk moment in de VSM-keten worden aangegeven. |
 | Oplossing/verbetering | Het wolksymbool wordt gebruikt om voorstellen, ideeën of oplossingen weer te geven. |