Types organigrammen

Organisatiestructuren: Welke zijn er en hoe breng je ze in kaart

Leestijd: ongeveer 9 min

Onderwerpen:

    Soorten organisatiestructuren

    Op een bepaald moment heb je vast de organisatiestructuur van jouw bedrijf te zien gekregen. En we kunnen wel raden hoe die eruitzag. Een typisch organigram ziet eruit als een pyramide, met de raad van bestuur aan de bovenkant en lijnen die via het middenmanagement naar de medewerkers op de lagere niveaus lopen. 

    Maar niet elk bedrijf functioneert het best met een hiërarchische organisatiestructuur. Er bestaan vele verschillende soorten organigrammen omdat er net zo veel organisatiestructuren bestaan. 

    Hieronder bespreken we wat organisatiestructuren zij en we geven voorbeelden van de zeven meest voorkomende soorten organisatiestructuren en de redenen waarom je deze zou kunnen overwegen. Wil je meer weten over hoe je jouw organisatie in kaart kunt brengen? Ontdek hoe je Lucidchart kunt gebruiken om krachtige organigrammen te maken.

    Wat is een organisatiestructuur

    Een organisatie is niets meer dan een groep mensen die samenwerken aan een gezamenlijk doel. In 1979 presenteert Mintzberg voor het eerst organisaties als systemen die op verschillende manieren kunnen worden gestructureerd om effectief te functioneren, afhankelijk van hun omgeving, strategie, en interne processen. 

    Mintzberg definieert in zijn boek vijf fundamentele onderdelen van elke organisatie:

    • Strategische top: het hogere management dat verantwoordelijk is voor de strategische richting van de organisatie.
    • Middenkader: managers die de operationele kern verbinden met de strategische top.
    • Operationele kern: werknemers die verantwoordelijk zijn voor de productie van goederen of diensten.
    • Technostructuur: analisten die standaarden en procedures ontwikkelen en toezicht houden op de efficiëntie.
    • Ondersteunende diensten: stafafdelingen die geen directe betrokkenheid hebben bij de productie maar wel bijdragen aan de werking van de organisatie, zoals HR of IT.

    Deze fundamentele onderdelen werken op verschillende manieren samen en er bestaan verschillende relaties tussen deze onderdelen die uitmaken wat de organisatiestructuur van een bedrijf is. Het is belangrijk om goed te kijken naar welke structuur het beste past binnen jouw bedrijf op basis van je strategie en interne processen. Hieronder leggen wij zeven organisatiestructuren uit, wat de voordelen ervan zijn en bij wat voor soort organisaties ze goed passen.

    1. Hiërarchische organisatiestructuur

    Het piramidevormige organigram waar we eerder naar verwezen, staat bekend als een hiërarchisch organigram. Het is een veelgebruikt type diagram om verschillende soorten organisatiestructuren mee in kaart te brengen. De hiërarchie loopt van boven (bijv. de CEO of manager) naar beneden (bijv. werknemers op instap- of laagste niveau) en elke medewerker heeft een leidinggevende.

    voorbeeld hiërarchisch organigram
    Voorbeeld van een hiërarchisch organigram (klik op de afbeelding om deze online aan te passen)

    Voordelen    

    • Duidelijk overzicht van gezags- en verantwoordelijkheidsniveaus
    • Laat zien wie aan wie rapporteert of wie over bepaalde projecten gaat
    • Motiveert medewerkers met duidelijke loopbaantrajecten en promotiekansen weer    
    • Elke medewerker krijgt een specialisme toegewezen    
    • Creëert een band tussen medewerkers op dezelfde afdeling

    Nadelen

    • Kan innovatie vertragen of belangrijke veranderingen tegengaan vanwege grotere bureaucratie
    • Kan ervoor zorgen dat medewerkers meer in het belang van de afdeling en minder in het belang van de organisatie als geheel handelen.
    • Kan medewerkers op een lager niveau het gevoel geven dat ze geen zeggenschap hebben en hun ideeën voor het bedrijf niet kwijtkunnen.
    • 2. Functionele organisatiestructuur

    Net als bij een hiërarchische organisatiestructuur begint een functionele organisatiestructuur met de hoogste posities en werkt zich dan een weg naar beneden. Echter, worden werknemers hoofdzakelijk georganiseerd volgens hun vaardigheden en de functie die ze op basis van die vaardigheden in het bedrijf uitvoeren. Elke aparte afdeling wordt onafhankelijk beheerd. 

    voorbeeld functioneel organigram
    Voorbeeld van een functioneel organigram (klik op de afbeelding om deze online aan te passen)

    Voordelen

    • Stelt medewerkers in staat om zich op hun rol te richten
    • Stimuleert specialisaties
    • Helpt teams en afdelingen om zelf over hun activiteiten te beslissen
    • Is gemakkelijk schaalbaar voor bedrijven van elk formaat

    Nadelen

    • Kan silo's binnen een organisatie creëren
    • Belemmert de communicatie tussen afdelingen
    • Bemoeilijkt het zicht op processen en strategieën voor verschillende markten of producten in een bedrijf

    3. Horizontale of platte organisatiestructuur

    Een horizontale of platte organisatiestructuur is geschikt voor bedrijven met weinig tussenliggende managementlagen tussen werknemers en management. Veel beginnende bedrijven gebruiken een horizontale organisatiestructuur voor ze groot genoeg worden om verschillende afdelingen toe te voegen, maar sommige organisaties blijven een platte structuur gebruiken omdat het minder toezicht van boven en een grotere betrokkenheid van medewerkers bevordert.

    voorbeeld van een horizontaal of plat organigram
    voorbeeld van een horizontaal of plat organigram (klik op de afbeelding om aan te passen)

    Voordelen    

    • Geeft medewerkers meer verantwoordelijkheid
    • Cultiveert meer open communicatie   
    • Verbetert de coördinatie en implementatiesnelheid van nieuwe ideeën   

    Nadelen

    • Kan voor verwarring zorgen omdat medewerkers geen duidelijke leidinggevende boven zich hebben waaraan ze moeten rapporteren
    • Kan medewerkers produceren met meer algemene vaardigheden en kennis
    • Kan moeilijk te handhaven zijn wanneer het bedrijf te groot wordt

    4. Divisionele organisatiestructuur

    In divisionele organisatiestructuren hebben de divisies van het bedrijf controle over hun eigen middelen, en werken zij in feite als onafhankelijke onderdelen binnen de grotere organisatie. Elke divisie kan bijvoorbeeld een eigen marketing-, verkoop- en IT-team hebben. Deze structuur werkt goed voor grote bedrijven omdat de verschillende divisies zo in staat zijn om zelf beslissingen te nemen zonder daarbij aan de directie van het hele bedrijf te hoeven rapporteren. 

    Afhankelijk van de focus van jou organisatie moet je met enkele zaken rekening houden.

    Op markt gebaseerde divisiestructuur

    Divisies die op basis van hun markt, sector of klanttype worden onderscheiden. Een groot consumptiegoederenbedrijf zoals Target of Walmart kan de duurzame goederen (kleding, elektronica, meubels, enz.) van zijn voedings- of logistieke divisies scheiden. 

     

    Markt gebaseerde organigram
    Voorbeeld van een op de markt gebaseerd organigram (Klik op de afbeelding om online aan te passen)

    Op product gebaseerde divisiestructuur

    Divisies worden in dit geval per productlijn onderscheiden. Een techbedrijf heeft bijvoorbeeld een divisie die zich toelegt op het cloudaanbod, terwijl de andere divisies zich met de rest van het aanbod bezighouden, zoals Adobe en zijn creatieve toepassingen Illustrator, Photoshop, InDesign, enz.

    Organigram voor een op product gebaseerde divisiestructuur
    Organigram voor een op product gebaseerde divisiestructuur (Klik op de afbeelding om online aan te passen)

    Geografische divisiestructuur

    Divisies worden per regio, gebied of district onderverdeeld, wat de lokalisatie en logistiek ten goede komt. Bedrijven kunnen satellietkantoren vestigen in een land of regio om dichter bij hun klanten te kunnen blijven.

    Geographical divisional org chart
    Geographical divisional org chart example (Click on image to modify online)

    Voordelen

    • Helpt grote bedrijven flexibel te blijven 
    • Maakt het mogelijk om sneller op wijzigingen in de branche of klantbehoeften te reageren
    • Bevordert onafhankelijkheid, autonomie en een aangepaste aanpak

    Nadelen

    • Kan eenvoudig tot dubbele bedrijfsmiddelen leiden
    • Kan de communicatie tussen het hoofdkantoor en divisies bemoeilijken of verstoren
    • Kan tot concurrentie met het eigen bedrijf leiden

    5. Matrix-organisatiestructuur

    Een organigram van een matrixorganisatie ziet eruit als een raster en geeft crossfunctionele teams weer die voor speciale projecten zijn opgezet. Een technicus hoort bijvoorbeeld normaalgesproken bij de afdeling techniek (onder leiding van een technisch directeur) maar kan tijdelijk aan een ander project werken (geleid door een projectmanager). Het matrixorganigram houdt rekening met beide rollen en rapportagerelaties.

    Voordelen

    • Stelt supervisors in staat om eenvoudig de juiste personen voor hun project te kiezen.
    • Geeft een dynamischer beeld van de organisatie
    • Moedigt medewerkers aan om hun vaardigheden behalve in hun oorspronkelijke rol ook op andere gebieden toe te passen.

    Nadelen

    • Kan tot een conflict tussen afdelingshoofden en projectmanagers leiden
    • Kan vaker van samenstelling veranderen dan andere soorten organigrammen
    voorbeeld van een matrixorganigram
    Voorbeeld van een matrixorganigram (klik op de afbeelding om online aan te passen)

    6. Op teams gebaseerde organisatiestructuur

    Het hoeft geen verrassing te zijn dat een op teams gebaseerde organisatiestructuur medewerkers groepeert op basis van (ja, wat anders?) teams––denk hierbij aan scrums of tijgerteams. De organisatiestructuur van een team is per definitie bedoeld om de traditionele hiërarchie te verstoren, en richt zich daarbij op het oplossen van problemen, een goede samenwerking en het geven van meer controle aan werknemers.

    voorbeeld op teams gebaseerd organigram
    Voorbeeld van een op teams gebaseerd organigram (klik op de afbeelding om deze online aan te passen)

    Voordelen

    • Verhoogt de productiviteit, prestaties en transparantie door silo's af te breken
    • Bevordert een groeimindset
    • Verandert traditionele loopbaanmodellen door mensen ook zijwaarts te verplaatsen
    • Waardeert ervaring in plaats van anciënniteit
    • Er is weinig beheer voor nodig
    • Past goed bij flexibele bedrijven die veel met scrums of tijgerteams werken

    Nadelen

    • Druist in tegen de natuurlijke neiging van veel bedrijven om een puur hiërarchische structuur na te streven
    • Kan promotiekansen voor medewerkers minder duidelijk in kaart brengen

    Ontdek waarom het een slimme zet is om tijgerteams voor jou organisatie te vormen.

    Meer informatie

    7. Netwerkorganisatiestructuur

    Tegenwoordig hebben maar een paar bedrijven al hun diensten onder één dak. Maar het kan nogal verwarrend zijn om een bedrijf draaiende te houden met al deze verschillende leveranciers, onderaannemers, freelancers, externe locaties en satellietkantoren. Een netwerkorganisatiestructuur waarin al deze middelen in kaart worden gebracht, komt in dat geval goed van pas. Het kan ook gebruikt worden om een interne structuur te beschrijven die meer gericht is op open communicatie en interne verhoudingen dan op de hiërarchie binnen het bedrijf.

    Voorbeeld netwerkorganisatiestructuur
    Voorbeeld van een netwerkorganisatiestructuur (klik op de afbeelding om online aan te passen)

    Voordelen

    • Visualiseert het complexe netwerk van lokale en externe verhoudingen binnen een bedrijf
    • Stelt bedrijven in staat om flexibeler en wendbaarder te zijn
    • Geeft medewerkers meer mogelijkheden om samen te werken, initiatieven te nemen en beslissingen te maken.
    • Geeft medewerkers en belanghebbenden een beter overzicht van workflows en bedrijfsprocessen

    Nadelen

    • Kan snel te ingewikkeld worden, vooral als er sprake is van veel externe processen
    • Kan het medewerkers moeilijker maken om te zien wie de uiteindelijke beslissingsbevoegdheid heeft

    Denk goed na over wat jouw organisatie nodig heeft, met inbegrip van de bedrijfscultuur die je wilt ontwikkelen, en kies vervolgens uit een van de verschillende soorten organisatiestructuren.

    8. Procesgebaseerde structuur

    Een procesgebaseerde structuur organiseert werknemers in groepen of afdelingen gebaseerd op de stappen van een proces. De leider van de organisatie staat bovenaan, aangezien zij alle processen overzien. Elke stap in het proces heeft een toezichthouder en werknemers het werk verichten tijdens de stap in het proces. De organigram lees je van links naar rechts. Een proces kan niet beginnen voordat het voorgaande is afgerond.

    process-based structure
    Procesgebaseerd voorbeeld

    Voordelen

    • Kan leiden tot snellere en efficiëntere processen
    • Moedigt teamwork binnen en tussen afdelingen aan

    Nadelen

    • Kan leiden tot barrières tussen afdelingen
    • Kan leiden tot miscommunicatie tussen afdelingen

    9. Circulaire structuur

    Een circulaire organigram plaatst de leiders van de organisatie in het midden in plaats van aan het hoofd. Zo kunnen ze informatie naar buiten brengen in plaats van het via een keten naar beneden te communiceren. Werknemers van verschillende afdelingen worden gezien als onderdeel van het grotere geheel in plaats van aparte silo's per afdeling.

    Circular structure
    Circulaire organigram

    Voordelen

    • Verbert informatiestromen binnen de organisatie
    • Verbeter communicatie en samenwerking tussen werknemers en afdelingen

    Nadelen

    • Leidt tot verwarring rondom tegen wie je moet rapporteren, helemaal bij nieuwe medewerkers
    • Duurt langer om besluiten te nemen

    10. Lijnstructuur

    Een lijnstructuur is een van de simpelste bedrijfsstructuren, autoriteit vloeit namelijk van boven naar beneden. Elke afdeling wordt gerund door een manager en werkt aan het gezamenlijke bedrijfsdoel.

    Voordelen

    • Structuur van rapporteren is duidelijk
    • Stabiele omgeving

    Nadelen

    • Beperkte flexibiliteit
    • Kan innovatie en specialisatie beperken
    • Managers hebben veel macht

    Hoe breng ik mijn organisatiestructuur in kaart

    als je eenmaal een organisatiestructuur hebt gekozen dan is de volgende stap natuurlijk dat je hem in kaart brengt. Het in kaart brengen van je organisatie structuur helpt je om te begrijpen wat er gebeurt binnen je organisatie, waar zich eventuele knelpunten kunnen bevinden en waar je in moet investeren om de groei te realiseren die je wilt bereiken. Met Lucidchart breng je snel en eenvoudig je hele organisatie in kaart en zie je direct wat er speelt binnen je organisatie. Lees alles hoe je krachtige organigrammen bouwt met onze online tool voor diagrammen in deze uitgebreide handleiding.

    Kies de juiste organisatiestructuur voor je bedrijf en gebruik Lucidchart om je organigram te visualiseren.

    Ga aan de slag

    Over Lucidchart

    Lucidchart, een slimme diagramapplicatie in de cloud, is een kernonderdeel van Lucid Software's pakket voor visuele samenwerking. Met deze intuïtieve cloudgebaseerde oplossing kunnen teams in realtime samenwerken om flowcharts, mockups, UML-diagrammen, kaarten van customer journeys en meer te maken. Lucidchart stuwt teams vooruit om sneller aan de toekomst te bouwen. Lucid is trots op zijn diensten aan belangrijke bedrijven over de hele wereld, waaronder klanten als Google, GE en NBC Universal, en 99% van de Fortune 500. Lucid werkt samen met brancheleiders, waaronder Google, Atlassian en Microsoft. Sinds de oprichting heeft Lucid talrijke onderscheidingen ontvangen voor zijn producten, bedrijfsvoering en werkcultuur. Ga voor meer informatie naar lucidchart.com.

    Gerelateerde artikelen

    • Sjablonen en voorbeelden van organigrammen

      Wil je een organigram maken om rollen en verantwoordelijkheden binnen je groep te definiëren? Ga dan aan de slag met deze sjablonen en voorbeelden van organigrammen! Je leert ook hoe je een organigram maakt in Google Docs en hoe je organigrammen automatisch importeert in Lucidchart.

    • Stroomdiagram maken in Google Docs

      Leer hoe je een stroomdiagram maakt in Google Documenten en bijdragers snel inzicht biedt in ideeën, informatie en processen. We doorlopen het proces om een stroomdiagram te maken met Google Drawings en de Lucidchart uitbreiding.

    Begin vandaag nog met diagrammen maken met Lucidchart - probeer het gratis!

    Meld je gratis aan

    of verdergaan met

    Inloggen met GoogleInloggenInloggen met MicrosoftInloggenInloggen met SlackInloggen

    Door te registreren ga je akkoord met onze Servicevoorwaarden en bevestig je dat je ons Privacybeleid gelezen hebt en begrijpt.

    Aan de slag

    • Prijzen
    • Individueel
    • Team
    • Enterprise
    • Contact met sales
    PrivacyJuridisch

    © 2024 Lucid Software Inc.