Als je een programmeer opleiding hebt gevolgd, heb je waarschijnlijk daar al kennis gemaakt met UML diagrammen. Maar hoe vaak heb je ze daarna nog gebruikt? Omdat UML diagrammen nogal wat tijd kosten om te maken en in een Agile omgeving vrij snel achterhaald zijn, zijn veel softwareontwikkelaars ze uit het oog verloren.

Toch kan visuele documentatie in de vorm van UML diagrammen technici op verschillende manieren helpen. Bijvoorbeeld om nieuwe medewerkers in te werken of stakeholders een snel overzicht geven van het systeem, zodat ontwikkelaars hieraan geen tijd hoeven te verspillen tijdens vergaderingen.

Lucidchart is een essentiële tool voor UML diagrammen. Daarom geeft dit artikel een introductie (of opfrisser) van de verschillende UML diagram types en voorbeelden van sjablonen voor use cases die je in Lucidchart kunt gebruiken.

Wat zijn UML diagrammen?

UML staat voor Unified Modeling Language en is een manier om de architectuur, het ontwerp en de implementatie van complexe softwaresystemen visueel weer te geven. Een applicatie bevat duizenden regels code, waardoor het lastig is om de relaties en hiërarchie binnen een softwaresysteem bij te houden. Een UML diagram deelt een softwaresysteem op in componenten en subcomponenten.

Waarom zou je UML diagrammen gebruiken?

UML is een gestandaardiseerde modelleer taal die kan worden gebruikt voor verschillende programmeertalen en ontwikkelingsprocessen. Hierdoor is deze voor veel ontwikkelaars gemakkelijk te begrijpen en toe te passen op hun werk.

Hoewel veel technici terugdeinzen voor diagrammen, zijn ze nuttig in een agile ontwikkelomgeving. Diagrammen zorgen dat het ontwikkelproces productief en gefocust blijft. Beschouw UML diagrammen niet als leuk extraatje, maar als essentiële elementen voor de documentatie. Met UML diagrammen kunnen technische teams:

• Nieuwe teamleden of ontwikkelaars die van team wisselen snel op de hoogte brengen
• Door de broncode navigeren
• Nieuwe functies plannen voordat er code wordt geschreven
• Gemakkelijker communiceren met technische en niet-technische doelgroepen.

Maar aan een diagram dat niet met een project meegroeit heb je niks, dus is het noodzakelijk om diagrammen voortdurend bij te houden. Lucidchart is een cloudgebaseerde diagramoplossing die dit proces eenvoudiger maakt. Lucidchart kan UML volgorde diagrammen genereren op basis van tekstopmaak om automatisch diagrammen te maken op flexibele wijze.

Welke soorten UML diagrammen zijn er?

Voor niet-ingewijden lijkt het misschien alsof er een oneindig aantal UML diagrammen is, maar eigenlijk bestaan er volgens de UML standaarden maar 13 soorten diagrammen die zijn onderverdeeld in twee groepen.

Structurele UML diagrammen

Structurele UML diagrammen brengen de structuur van een systeem in beeld, inclusief de klassen, objecten, pakketten, componenten, enz. in het systeem en de relaties tussen die elementen.

Klassendiagram

Veel software is gemaakt op basis van objectgeoriënteerd programmeren, waarbij ontwikkelaars de soorten functies definiëren die kunnen worden gebruikt. Daarom zijn klassendiagrammen het meest gebruikte type UML diagram. Klassendiagrammen geven de statische structuur van een systeem weer, inclusief klassen, hun attributen en gedrag, en de relaties tussen elke klasse.

Een klasse wordt weergegeven door een rechthoek met drie compartimenten die verticaal zijn gestapeld. Het bovenste compartiment bevat de naam van de klasse en is verplicht. De onderste twee compartimenten geven details over de attributen en handelingen/gedrag van de klasse.

Componentendiagram

Een componentendiagram is in wezen een meer gespecialiseerde versie van het klassendiagram. Voor beide gelden dezelfde notatieregels. Een componentendiagram deelt een complex systeem op in kleinere componenten en visualiseert de relatie tussen die componenten.

Inzetdiagram

Gebruiksdiagrammen laten zien hoe software wordt geïmplementeerd op hardwarecomponenten in een systeem. Deze diagrammen zijn vooral nuttig voor systeemengineers en geven doorgaans informatie over de prestaties, schaalbaarheid, onderhoudsvriendelijkheid en portabiliteit. Door de relaties tussen hardwarecomponenten weer te geven, is het gemakkelijker om de volledige hardware mesh bij te houden en ervoor te zorgen dat alle elementen in een implementatie worden meegenomen.

Samengestelde structuurdiagram

Dit soort diagrammen vormt een blauwdruk voor de interne structuur van een classificeerder. Ze kunnen ook worden gebruikt om het gedrag van een samenwerking of de interacties van classificeerders met hun omgeving via poorten weer te geven. Zo kun je de interne componenten van hardware gemakkelijk weergeven om de innerlijke werking beter te begrijpen.

Objectdiagram

Objectdiagrammen laten voorbeelden van datastructuren op een bepaald moment zien. Je kunt een klassendiagram gebruiken om een structuur weer te geven en vervolgens een objectdiagram als testcase gebruiken om de volledigheid van het klassendiagram te verifiëren. Of je kunt een objectdiagram maken om meer over modelelementen en hun relaties te ontdekken.

Package diagram

Package diagrammen worden gebruikt om afhankelijkheden tussen verschillende pakketten in een systeem weer te geven. Een pakket, afgebeeld als een bestandsmap, verdeelt elementen van het model (zoals use cases of klassen) in groepen.

Profiel diagram

Profieldiagrammen zijn recentelijk toegevoegd aan het UML 2.0 pakket. Deze diagrammen zijn uniek en worden beperkt gebruikt. Een profieldiagram is een soort uitbreidingsmechanisme die je helpt om UML modellen aan te passen voor specifieke domeinen en platforms.

Gedragsdiagrammen (UML)

Deze UML diagrammen visualiseren hoe het systeem zich gedraagt en interageert met zichzelf en met gebruikers, andere systemen en andere entiteiten.

Timingdiagram

Een timingdiagram wordt vaak beschreven als een omgekeerd volgordediagram en laat de interacties van objecten in een bepaald tijdbestek zien. Gebruik dit diagram om te zien hoe lang elke stap van een proces duurt en verbeterpunten te vinden.

Diagram interactieoverzicht

Dit diagram geeft een overzicht van de besturingsstroom tussen interactieve knooppunten. Voorbeelden van knooppunten zijn initial nodes, flow final nodes, activity final nodes, decision nodes, merge nodes, fork nodes en join nodes.

Communicatiediagram

Communicatiediagrammen (vroeger samenwerkingsdiagrammen genoemd) laten zien hoe objecten zich tot elkaar verhouden. Zij modelleren de manier waarop objecten samenwerken en met elkaar in verbinding staan door middel van berichten binnen een systeemarchitectuur. Ze kunnen ook alternatieve scenario's tonen binnen use cases of activiteiten die samenwerking tussen verschillende objecten en interacties vereisen.

Toestandsdiagram

Toestandsdiagrammen beschrijven, kort gezegd, toestanden en overgangen. Toestanden verwijzen naar de verschillende combinaties van informatie die een object kan opslaan. Met dit UML diagram visualiseer je alle mogelijke toestanden en de manier waarop het object van de ene toestand naar de andere overgaat.

Use case-diagram

Use case diagrammen modelleren hoe gebruikers, weergegeven als figuurtjes die 'actoren' worden genoemd, zich binnen een systeem gedragen. Dit type UML diagram is een overzicht op hoog niveau van de relaties tussen actoren en systemen, en kan dus een geweldig hulpmiddel zijn om het systeem uit te leggen aan een niet-technisch publiek.

Volgordediagram

Een volgordediagram, ook wel een gebeurtenisdiagram of gebeurtenisscenario genoemd, illustreert de volgorde van interacties tussen objecten. Hiermee kun je runtime-scenario's op een visueel eenvoudige wijze weergeven.

Activiteitendiagram

Activiteitendiagrammen visualiseren de stappen die in een use case worden uitgevoerd. Deze activiteiten kunnen opeenvolgend, vertakt of gelijktijdig zijn. Dit type UML diagram wordt gebruikt om het dynamische gedrag van een systeem weer te geven, maar kan ook nuttig zijn bij het modelleren van bedrijfsprocessen.

Op zoek naar meer inspiratie? Lees onze volledige post met voorbeelden van UML-diagramsjablonen.

Deze sjablonen bieden je een uitgangspunt en onderstrepen ons centrale punt: dat UML-diagrammen zeker geen optioneel onderdeel van het ontwikkelproces zijn, maar een essentieel element van de documentatie waar elk agile ontwikkelteam gebruik van zou moeten maken.

Een UML-diagram maken

UML-diagrammen volgen een specifieke set regels en vormen. Het kan veel tijd kosten om te leren hoe je elk type correct maakt. Gelukkig maken we je het gemakkelijk met eenvoudige tutorials om je stap voor stap door het proces te leiden, te beginnen met klassendiagrammen.

Verspreid het woord over UML-diagrammen

Soms is het niet genoeg om alleen zelf de UML-diagrammen in te zien. Als softwareontwikkelaar werk je immers meestal in teams en het is belangrijk om anderen ook te overtuigen.

Als je team twijfelt over de integratie van UML-diagrammen in het ontwikkelingsproces, stel dan voor om ze in eerste instantie maar voor één project te gebruiken. Zodra je team ziet welke meerwaarde UML-diagrammen leveren voor de documentatie, zullen ze eerder bereid zijn om ze voortaan altijd te gebruiken.

En met Lucidchart zijn UML-diagrammen geen vervelende klus, maar een verrijking. Ga aan de slag met de UML-sjablonen en vormbibliotheken van Lucidchart.